Wat is circulair bouwen?
Om onze ecologische voetafdruk te verkleinen, moet ook de bouwsector de stap naar een duurzamer productiemodel zetten. Maar hoe kan je circulariteit integreren in de bouwsector?
De voorraden van grondstoffen op onze planeet zijn eindig. Willen we ook in de toekomst producten kunnen blijven maken, dan moeten we zorgvuldig leren omspringen met de beschikbare reserves. Een belangrijke bijdrage aan deze duurzame manier van denken is de materialen in omloop niet als afval te beschouwen, maar als potentiële grondstof.
In deze filosofie staat hergebruik centraal. Wanneer een consument een product niet langer wenst te gebruiken, neemt de producent het terug om het op een gelijkwaardige manier te hergebruiken. Door de kringloop op deze manier te sluiten, zijn er op slag heel wat minder nieuwe grondstoffen nodig.
Dit levert bovendien een dubbele winst op: de ontginning en verwerking van grondstoffen vergt veel energie en is vaak erg vervuilend. Beide processen verdwijnen (deels) als een lineaire productiecyclus overgaat naar een gesloten kringloop. In de plaats komt wel een verwerkingsproces dat afgedankte materialen opnieuw gebruiksklaar moet maken.
Mindshift
Circulariteit vraagt van de maker wel een mindshift: om circulaire producten te maken, moet al van in de ontwerpfase nagedacht worden over hoe een product eenvoudig te demonteren is. De ramen van Kömmerling zijn hier een perfect voorbeeld van. De metalen verankering is zo ontworpen dat ze eenvoudig uit het raamprofiel van pvc geschoven kan worden.
In de circulaire economie gelden nog enkele andere principes. Het is minstens even belangrijk dat de verschillende onderdelen een lange levensduur hebben, anders is de milieuwinst eerder beperkt. Daarnaast moeten herwerkte of hergebruikte materialen worden ontdaan van gevaarlijke substanties. Het is immers moeilijk om over een duurzaam product te spreken wanneer toxische stoffen deel blijven uitmaken van zijn cyclus.
De kringloop van materialen sluiten is één ding. Een materialenpaspoort, dat oplijst welke materialen en grondstoffen in elk product verwerkt zijn, kan daarbij een handig hulpmiddel zijn. Maar elke cyclus heeft onvermijdelijk nieuwe input nodig – denk bijvoorbeeld aan energie. Ook deze biologische cyclus kan worden gesloten door resoluut voor hernieuwbare grondstoffen te kiezen.
Deze mindshift vergt natuurlijk ook een aanpak die de sectoren overschrijdt. De ramen van Kömmerling zijn gemakkelijk te demonteren en in principe dus opnieuw bruikbaar in een nieuwe of gerenoveerde woning. Alleen moeten de architect en bouwheer hier al in de tekenfase rekening mee houden, terwijl zij net de neiging hebben om steeds iets unieks te creëren. Potentieel herbruikbaar materiaal gaat zo toch verloren.
Wat is circulair bouwen?
Ook in de bouwsector leggen steeds meer bedrijven en partners zich toe op duurzaamheid en circulariteit. In die mate zelfs dat de Vlaams minister van Omgeving in 2019 al de Green Deal Circulair Bouwen voorstelde, een engagement om in de toekomst circulair bouwen tot dagelijkse realiteit te maken in Vlaanderen.
Daarin wordt circulair bouwen als volgt gedefinieerd: de toepassing van circulaire principes binnen de bouwsector, zoals circulaire toepassing van materialen met maximaal waardebehoud, sluiten van kringlopen, circulaire exploitatie en onderhoud, levensduurverlenging en optimaal ruimtegebruik.
Kömmerling draagt hier toe bij door bijvoorbeeld de moeilijk te scheiden onderdelen van een raamprofiel, zoals de dichting en de folie, ook in pvc te maken. Niets aan het raamprofiel gaat dus verloren, alles is herbruikbaar of recycleerbaar. Los daarvan ontwikkelt Kömmerling producten met het oog op een lange levensduur. Een van de eerste grote projecten in ons land – de bouw van een school in Wallonië – dateert van 1976, waar men nog steeds niet van plan is om de ramen te vervangen.
De impact van deze allesomvattende visie mag niet onderschat worden. Over de hele levenscyclus van een gebouw zit bijna de helft van het gehele energieverbruik opgesloten in de materialen en het bouwen zelf. Inzetten op waardebehoud en levensduurverlenging betekent dus ook een drastische verlaging van de voetafdruk.
Kömmerling gaat voor 100% circulair
Kömmerling heeft al belangrijke stappen gezet in de richting van een meer circulaire productieketen. Het bedrijf ziet duurzaamheid als een plicht bij de bedrijfsvoering en wil daarin een voortrekkersrol opnemen. Het streeft naar een milieuvriendelijke manier van handelen in elke stap van het productieproces.
Zo is het bedrijf bijvoorbeeld al bijna twee decennia geleden gestopt met het gebruik van (giftige) loodhoudende stabilisatoren in zijn U-vormige pvc-profielen. Het is daarvan overgestapt op een milieuvriendelijke calcium/zink-basis.
Met ReFrame gaat Kömmerling nog een stap verder. Dit raamprofiel is het eerste dat voor 100% uit gerecycleerde pvc bestaat. Ingezamelde pvc (met name oude ramen en restanten die ontstaan tijdens het productieproces) wordt verwerkt tot pvc-granulaat, dat nadien opnieuw gebruikt kan worden als grondstof voor nieuwe profielen. Tegelijkertijd behoudt het gerecycleerde materiaal zijn hoogwaardige technische eigenschappen en hoge energie-efficiëntie. Volledig in lijn met de principes van circulariteit, dus.
Regio’s met ambities
Kömmerling zet met ReFrame een standaard, dat een bedrijf wel degelijk verantwoordelijk én duurzaam kan zijn. En ook toekomstgericht. De Europese Unie heeft zichzelf tot doel gesteld om tegen 2050 klimaatneutraliteit te bereiken, waarbij er netto geen CO2 meer wordt uitgestoten. Om dat te bereiken zijn inspanningen van alle sectoren nodig.
In ons land hebben de verschillende regio’s de principes van de circulariteit in de bouw intussen omarmd. Naast de eerder genoemde Green Deal Circulair Bouwen, publiceerde de Vlaamse overheid ook al de Green Deal Circulair Aankopen, waarin inzichten en good practices worden verzameld om circulair bouwen in een aankoopproces te integreren. Ze lanceerde tevens een projectoproep om innovatieve projecten in circulair bouwen te ondersteunen.
Ook in Wallonië en Brussel komen verschillende initiatieven van de grond om van circulair bouwen de norm te maken. Zo lanceerde het Brussels Hoofdstedelijk Gewest een vademecum rond circulair bouwen, om de sector handvaten aan te reiken om circulariteit te integreren in overheidsopdrachten. Het doet dat zowel voor nieuwbouw- als renovatieprojecten. De Waalse overheid schrijf zich dan weer mee in in de Green Deal Circulair Aankopen en geeft subsidies aan innovatieprojecten rond hergebruik en afvalpreventie.
Interesse in het opzetten van een Circulair bouwproject? Neem gerust contact met Kömmerling op. Zij geven je graag een duwtje in de rug.
